การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

วิทยากร รศ.ดร. งามนิจ ชื่นบุญงาม จาก มหาวิทยาลัยมหิดล
วันที่ 25 มิถุนายน 2551
สถานที่ ห้อง 202 ตึก 3

การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช คือการนำเซลล์ เนื้อเยื่อ หรือ สารต่างๆ มาเลี้ยงในอาหารสังเคราะห์ ซึ่งต้องอยู่ในสภาวะที่ปลอดเชื้อ และ Schwann กับ Schleiden ได้สรุปว่าเซลล์ที่หลุดออกมาจากพืชสามารถเจริญเติบโตได้ แต่พืชที่เพาะเลลี้ยงจะไม่เหมือนอยู่ในธรรมชาติ จึงจำเป็นต้องให้อาหารที่จำเป็นต่อพืช ซึ่งในสมัยแรกๆได้ใช้นำมะพร้าวกับน้ำผลไม้เป็นปัจจัยในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อให้ประสบผลสำเร็จ
ปัจจัยในการเพาะเลี้ยงเนื้อให้ประสบผลสำเร็จ
1. สารอาหาร ซึ่งปัจจุบันใช้อาหารสังเคราะห์ และมีสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อพืช แต่ละชนิดได้อย่างครบถ้วน ส่วนประกอบมีดังนี้
☻95% สารอาหารที่พืชต้องการ น้ำตาล และ สารควบคุมการเจริญเติบโต
♥ สารอนินทรีย์ คือ สารที่ไม่มี C H และ O เป็นองค์ประกอบ ได้แก่
◘ Macroelements คือสารอาหารที่พืชต้องการในปริมาณมาก มีดังนี้ N, P, K, Ca, Mg, s
◘ Microelements คือสารอาหารที่พืชต้องการในปริมาณน้อย มีดังนี้ Fe, Mn, Zn, B, Cu, Cl, N
♥ สารอินทรีย์ คือ สารที่มี C H และ O เป็นองค์ประกอบได้แก่ น้ำตาล วิตามิน กรดอินทรีย์ ฯลฯ
☻ผงถ่าน ใช้ดูดซํบสารที่พืชไม่ต้องการ และ มันปล่อยออกมา และยังดูดฮอร์โมนด้วย จึงต้องใช้ในปริมาณที่เหมาะสม
☻Support Systems หรือ วุ้น เป็นเสมือนเดิน ถ้าไม่ใส่วุ่นจะเป็นอาหารเหลว ต้องมีเครื่องเขย่าตลอดเวลา
☻Plant growth regulators หรือ สารควบคุมการเจริญเติบโต มีดังนี้ Auxins, Cytokinis, gibberellins ♠ หลักในอาหารเลือกขึ้นอยู่กับพืชแต่ละชนิด ถ้าเป็นพืชที่ไม่เคยทำต้องเริ่มจากสูตรเดิมก่อน
2. สถานที่เพาะเลี้ยง ต่ออยู่ในสภาวะที่หมดสม อุณหภูมิต่ำ
3. ผู้เพาะต้องใช้ความใส่ใจและชำนาญ
4. อายุของพืช ต้องไม่แก่มากจนเกินไป
5. Aseptic technique ต้องทำให้ปลอดจากเชื้อโรค
รายการอุปกรณ์ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
♫ Autoclave ♫ Balances ♫ pH meter Hot plate/ Microwave oven
♫ Water purification equipment ♫ Refrigerator ♫ Microscope
♫ Laminar Air Flow ♫ Lighted shelves
ประโยชน์ของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
§ ขยายพันธุ์พืชเป็นจำนวนมากที่มีลักษณะเหมือนกันทุกประการ
§ เป็นการปรับปรุงสายพันธุ์พืชตามต้องการ
§ ใช้ในการผลิตพืชปลอดไวรัส